Gitarda Oturuş
Gitarda Oturuş -Tutuş Pozisyonu ve Ayak Sehpası
Kullanımının Kısa Tarihi *
Efgan Rende
Graham Wade, klasik gitarı tutuşta yaşanan başlıca sorunun gitarın ağırlığı ve ağırlık
noktasında olduğunu vurgulayıp, gitarın kötü tutuluşundan doğan enerji kaybının zararlı özellikleri
olduğuna dikkat çekmektedir. Wade, ağırlık kuvvetinin, pek çok gitaristin, gitarı şu ya da bu yana
çekmesine sebep olduğunu ve bu durumda gitaristin, ya sağ kol ve sol elin dokunuşuyla ya da hem
sağ kol hem de sol elin kombinasyonuyla birlikte bu etkiye karşı direnç gösteren bir kası kullanmak
zorunda kaldığını belirtmektedir. Ona göre bu sendrom, sadece yeni başlayan acemi gitaristlerde
görülmemekte; bazı profesyonel düzeydeki gitaristlerde bile bu sendromdan kaynaklanan olumsuz
izlere rastlanmaktadır.1
Gitar için yazılan ilk kaynaklar incelendiğinde, oturuş-tutuş pozisyonu konusunda en çok
araştırma yapan kişinin Dionisio Aguado olduğu görülmektedir. Matanya Ophee, Aguado’nun, ilk
basımı 1820 yılında Madrid’de yapılan “Colección de Estudios” adlı metodunda, oturuş pozisyonunun
Federico Moretti’nin metodundaki2 pozisyonla benzer olduğunu belirtmektedir. Metotta resim
olmadığı için, bu oturuş pozisyonu şöyle tanımlanmaktadır: “Gitar, sağ uyluğun dış tarafına
yerleştirilir ve sağ kolun ağırlığı güvenli bir şekilde gitarın üstüne yerleştirilir...” 3
Aguado, “Colección de Estudios” adlı metodunu geliştirerek, 1825 yılında Madrid’de, “Escuela
de Guitarra” adıyla yeniden yayımlamıştır. Bu iki metot karşılaştırıldığında göze çarpan en önemli
farkın, oturuş pozisyonundaki değişiklik olduğu söylenebilir. Ophee, gitarın yerleştirildiği yeni yerin,
sol elin hareketini eskisine oranla daha da kolaylaştırdığını belirtmektedir.4 (Bkz.: Resim 1)
* Efgan Rende, “Francisco Tarrega’nın Klasik Gitar Egitimine Katkıları”, Yayımlanmamıs Yüksek Lisans Tezi, U.Ü. Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Bursa, 2006.
1 Graham WADE, “The Posture of the School of Francisco Tárrega”, Some Thougts on Posture and Holding the
Guitar, http://www.egtaguitarforum.org/ExtraArticles.html, EGTA Guitar Journal no.1, 1990
2 Federico MORETTI, Principios para tocar la guitarra de seis órdenes, Madrid, 1799 (_lk basım
_talya 1792)
3 Matanya OPHEE, “A Brief of History Spanish Guitar Methods”,
http://www.orphee.com/methods/methods.htm
4 Matanya OPHEE, adı geçen eser.
Resim 1
Aguado’nun oturuş pozisyonu (“Escuela de Guitarra”dan)
Resim 1’de, Aguado’nun gitarın ağırlığını sandalye üzerine verdiği, sağ bacağının ise gitarı
doğrultmak amacı ile kullandığı gözlemlenmektedir. Bu pozisyondaki sol el ile ilk metodunda
tanımlanan -resimsiz- pozisyondaki sol elin durumu karşılaştırıldığında, Resim 1’deki sol elin, gitarı
taşımak için güç sarf etmediği ve daha serbest hareket edebileceği gözlemlenebilir.
Ancak, sol eldeki söz konusu rahatlık sağ el için geçerli değildir; gitarın sandalyeye dayanarak
sabit durmasını sağlayan unsur sağ koldur. Sağ kolun gitarı tutma görevini yapabilmesi için, hareket
etmeden, aynı noktada durma zorunluluğu bulunmaktadır. Bu durumun da gitaristin ses ürettiği sağ
elini ve ortaya çıkan tonunu olumsuz yönde etkilediği düşünülmektedir.
1830’lu yıllarda en üretken dönemini yaşayan Aguado, oturuş ve gitar tutuş pozisyonunu
iyileştirmek için de çalışmalar yapmıştır. 1835’de “Nouvelle Méthode de Guitare” adlı metodunu
yayımlayan Aguado, gitarı sabit bir pozisyonda tutmak için kullanılan “tripod”u5 (üçayaklı sehpa; Bkz.:
Resim 2) keşfetmiştir. Dionisio Aguado, bu keşfiyle Wade’in dile getirdiği “gitarın pozisyonunu ağırlık
yoluyla değiştirme sorunu”na doğrudan değinmiş bulunmaktadır. Aguado’nun tripodu kullanma
nedenlerinden biri, gitarın kusursuzca, serbest bir şekilde titreşmesine olanak sağlamaktı. Diğer bir
nedeni ise, “istenilen etkiyi yaratabilmek amacıyla, her iki elin parmaklarıyla tamamen kavranması
gereken enstrümanı sabitlemek için fazla enerji kullanımını önlemekti” .6 (Bkz.: Resim 3)
Gitarın tripoda yerleştirilmiş şekli
“Nuevo Método de Guitarra”nın kapağından
Resim 4’de Aguado’nun, gitarı, gitaristten bağımsız şekilde “tripod” ile sabitlediği pozisyon
gösterilmektedir. Bu pozisyonla, Resim 1’deki pozisyon incelendiğinde, son pozisyonda gitarın yere
daha dik bir açıyla durduğu gözlemlenebilir. (Resim 4 ve Resim 1’i karşılaştırınız) Ayrıca, sağ elin eski
yerinde olmadığı da görülmektedir. Son pozisyonla birlikte sağ elin de, sol el gibi serbestlik kazandığı
söylenebilir. Ancak, gitarın tripodla birlikte müzisyenin sağ dış tarafında yer alması, sağ ele sınırlı bir
hareket alanı sunmaktadır. Yeni oturma ve tutuş pozisyonu ile tripodun, gitarı sabitleme görevini sağ
koldan devraldığı görülmekte ve sağ elin sadece bu bakımdan rahatladığı gözlemlenmektedir.
Resim 4
Aguado’nun tripod ile oturuş pozisyonu
(Litograf Aubert I Ca, "Nuevo Metodo para Guitarra"dan, 1843)
Aguado’nun 1820’li yıllarda başlayan pozisyon arayışları yukarıda anlatılan çizgide devam
ederken, 1830 yılında Fernando Sor “Méthode Pour la Guitare” adlı gitar metodunu Fransa’da
yayımlamıştır. Bu metotta bazı durumlarda kullanışlı olduğunu düşündüğü; gitarın bir masa yardımı
ile yükseltildiği, Aguado’dan farklı bir oturma pozisyonu geliştirmiştir.7 (Bkz.: Resim 5)
7 Frederick NOAD, The Frederick Noad Guitar Anthology, The Classical Guitar, Ariel