Gitarda Tırnak Kullanımı

Gitar Çalmada Tırnak ve Parmak Ucu Kullanımının Kısa Tarihi ve F. Tarrega Efgan RENDE

Gitaristler arasında, günümüzde, gitarın tırnakla ya da parmak ucuyla* çalımı konusunda oldukça ciddi tartısmalar yasanmaktadır. Ahmet Kanneci uzadıkça dısa bükülen; uzadıkça içe bükülen ve düz sekilde uzayan üç tip tırnak oldugunu belirtmektedir.

1 Tırnak, sürekli degisen; kisiden kisiye farklılık gösteren fizyolojik bir etmendir. Sadece tırnak ile çalmanın, gitarda belli bir ton olusumuna zemin hazırlasa da, sözkonusu degiskenligin çalan kiside uygun ton üretememe, her zaman aynı uzunlukta tırnak kullanamama ve sürekli bakım yapma zorunlulugu gibi olumsuzluklardan dolayı, çalma sırasında gitaristte bir güvensizlik yarattıgı söylenebilir. Parmak ucu kullanılarak -sadece parmagın etli kısmı ile- çalmanın ise tonun donuk ve zayıf çıkmasına neden olacagı, dolayısıyla ton üretiminde, belli bir kaybın olusacagı düsünülmektedir.

Tırnak ile çalma konusunu, Murat Cemil su sekilde dile getirmektedir : “Birçok kisinin ve hatta bazı gitar çalanların bildiginin aksine, gitar tamamen tırnaklarla çalınan bir çalgı degildir. Teli ilk vuran ve çekis hareketini saglayan parmagın etli kısmı iken, sesin rengini ve parlaklıgını saglayan tırnak, parmagın tele en son temas ettigi kısımdır. Sadece tırnaklar ile üretilen bir ses; zayıf, metalik ve müzige olumsuz olarak yansıyan tırnak sesleriyle olusacaktır. Sadece parmaklarla tırnaksız elde edilen seste ise; donuk, renksiz ve güçsüz bir ton elde edilecektir. Bu nedenle gitardan çıkan kaliteli ses: parmagın etli kısmı ve tırnagın birlikte ürettigi bir biçimde olusmalıdır.”

2 Gitarın tırnakla mı, tırnaksız mı çalınması gerektigi konusu, günümüzde yeni baslamıs bir tartısma degildir. Gitarın tarihsel evrimi sırasında, gitarın ataları sayılan lut, vihuela, chitarrone gibi bazı telli çalgıların nasıl çalınması gerektigi konusunda da aynı tartısmalar yasanmıstır. Günümüzde tırnak ve parmak ucu kullanımında degisik yaklasımlar oldugu gözlemlenmektedir.

Bu yaklasımları yorumlayabilmek için, geçmiste degisik dönemlerde yazılmıs kitaplardaki söz konusu fikirleri iyi incelemek gerekmektedir.

Renato Bellucci’nin * parmak ucu ile çalma: Parmakların etli kısmı ile çalma; tırnaksız çalma. 1 Ahmet KANNEC_, Gitar Metodu, Evrensel Müzikevi, Ankara, 1998, s.24 2 Murat CEM_L, Yeni Baslayanlar ve Gelistirmek _steyenler _çin Klasik Gitar Metodu, Aktüel Yayınları, Alfa Akademi, _stanbul 2005, s.19 “Tırnak Kullanımının Kısa Tarihi”3 adlı makalesi ve Emilio Pujol’un “Gitarın Tınısında Ton _kilemi”4 adlı kitabı bu bakımdan önem tasımaktadır. Miguel de Fuenllana’nın (1500–1579) vihuela metodu olan “Orphenica Lyra” (1554) adlı kitabı, tırnakla ya da tırnaksız çalma sorununa deginen ilk yazılı kaynak olma özelligi ile ortaya çıkmaktadır.

Bu çalısmada Fuenllana, tırnak ile çalmanın sanatçının becerisi ile ilgili oldugunu; tırnak kullanmadan çalmanın ise teknik açıdan sorun yaratabilecegini dile getirmektedir. Aynı metodunda yazar “sadece parmak, tamamen canlı sey; ruhun amacını bildirir” diyerek, tırnagın cansız bir varlık olmasından dolayı parmak ucu kullanımını tercih ettigini belirtmektedir.5 Lutist Alessandro Piccinini’nin (1566–1638) tırnakların nasıl kullanılması gerektigi konusundaki yaklasımı, modern gitaristlerin çogunun yaklasımıyla benzerdir. Piccinini, “Intavolaratura di liuto et di chitarrone” (1623) adlı kitabında “Çalıcı, tele etle dokunmalı, teli enstrümanın göbegine dogru itmeli ve tırnak dolaylı olarak karsı tele kaymalıdır” diyerek tırnak ve parmak ucu kullanımını önermektedir.6 16. yy.ın ikinci yarısında yasamıs olan Piccinini’nin modern gitaristlerle benzer görünen tırnak kullanımı düsüncesi dikkat çekici görünmektedir.

Thomas Mace (1612–1706) “Musick’s Monument” (1676) adlı lut kitabında, parmak ucuyla çalmayı tercih ettigini belirtmekte, fakat tırnak kullananların avantajlı oldugunu da kabul etmektedir: “Tırnakların kullanılması sesin duyulmasını mümkün kılarken, bir müzik toplulugu içinde etle çalınan bir lutun çıkardıgı yumusak ses kaybolur” diyen Mace, yine de parmak ucu ile çalmayı tercih etmektedir.7 Bellucci, barok gitarist Francesco Corbetta’nın (1615–1681) da tırnak kullandıgını belirtmektedir. 1799 yılında, Frederico Moretti’nin “Principios para tocar la guitare de seis ordenes”* adlı kitabı ile Fernando Ferrandiere’nin (1771-1816) “Arte de tocar la guitarra Espanola”** 3 Renato BELLUCCI, “Fingernails-A Little History”, http://www.mangore.com/classical_guitar_fingernails.html 4 Emilio PUJOL, Das Dilemma des Klanges bei der Gitarre, Der Volksmusikverlag, Hamburg, 1975 (Volf MOSER’in çevirisi ile.) 5 Emilio PUJOL, adı geçen eser, s.6 6 Renato BELLUCCI, “Fingernails-A Little History”, önce verildi. 7 Emilio PUJOL, a. g. e., s.7 * Altı telli gitar çalma prensipleri ** _spanyol gitarı çalma sanatı sayfa 2 tıkla